Poep- of seks-geluiden, rechter spreekt journalist vrij van beschuldiging smaad

Een 60-jarige lokale journalist uit Almere is door de politierechter van de rechtbank Midden-Nederland vrijgesproken van, wat juridisch heet, smaadschrift en smaad.

De journalist van Almere DEZE WEEK mocht aannemen dat berichten die hij van een wethouder ontving zo persoonlijk waren dat daardoor een zakelijk contact niet meer mogelijk was. Door daarover te publiceren, diende hij het zogenoemde algemeen belang.

Rode oortjes
De journalist en de wethouder hadden regelmatig zakelijk contact. Dat contact verliep zowel via de privé als werktelefoon van de bestuurder. Eind mei 2018 ontving de journalist een bericht via Facebook Messenger waarin de lettercombinatie ‘cymbub’ en emoticons van een kat, een duimpje en een smiley stond. Op 4 juni vond er een spraakoproep plaats vanuit de telefoon van de wethouder. In een spraakverbinding van 11 seconden hoorde de journalist geluiden die hij typeerde als seksgeluiden. Direct daarna stuurde hij een collega een berichtje dat hij een ‘masturberende wethouder’ aan de telefoon had. De volgende dag wees de journalist de wethouder op dat, mogelijk per ongeluk gevoerde, ‘broekzakgesprek’. De bestuurder bedankte de journalist en vroeg hem of hij geen ‘rode oortjes’ gekregen had. Dat was voor de journalist de bevestiging dat het gesprek seksueel getint was en niet per ongeluk gevoerd kon zijn. Hierop informeerde de hoofdredacteur van Almere DEZE WEEK de burgemeester en een dag later vond er een gesprek plaats tussen de betrokkenen. Die avond stuurde de wethouder opnieuw een emoticon van een kat-met-schaamrood naar de journalist. In de dagen daarna vonden er opnieuw gesprekken plaats. Op 12 juni heeft de krant een artikel geplaatst waarin staat dat de werkrelatie tussen de redactie en de wethouder ernstig verstoord is vanwege zeer persoonlijke berichten. Twee dagen later zeggen een aantal coalitiepartijen het vertrouwen in de wethouder op waarna hij besluit om op te stappen.

Geen seksgeluiden
De wethouder doet aangifte van smaad. Dat leidt uiteindelijk tot vervolging van de journalist. Volgens de bestuurder waren de berichten per ongeluk verzonden, maar de redactie van de lokale krant gelooft dat niet. Verder zegt de wethouder dat hij tijdens het gesprek van 4 juni op de toilet zat om zich te ontlasten, hij ontkent dat er sprake is geweest van seksueel-getinte geluiden. Dat gesprek is niet opgenomen en niemand kan vast stellen wat er nu precies te horen was.

Mocht de journalist publiceren?
In deze zaak moet de politierechter vaststellen of de journalist mocht aannemen dat de berichten seksueel van aard waren en of hij daar – in het algemeen belang – over mocht publiceren. Die vraag wordt bevestigend beantwoord. Het rode oortjes bericht is verzonden op een moment waarop de journalist nog niet duidelijk had gemaakt dat hij de eerdere berichten seksueel interpreteerde. De wethouder had voor de verzending van dit bericht ook geen navraag gedaan wat hij had gehoord. Gezien de inhoud van het eerdere bericht van de journalist vindt de politierechter dit antwoord opmerkelijk voor een kennelijk zo ervaren publieke bestuurder. In het algemeen mag van een publieke figuur als een wethouder verwacht worden dat hij eerst uitzoekt wat er speelt voordat hij reageert richting een journalist. De wethouder neemt daarmee het risico dat zijn reactie verkeerd wordt begrepen. Het is begrijpelijk dat de journalist de verstuurde berichten seksueel interpreteert. Dat de wethouder in het eerste gesprek een beroep heeft gedaan op het rapport van een recent integriteitsonderzoek mocht de journalist opvatten als een vorm van machtsuitoefening. Iemand kan immers in het verleden integer gehandeld hebben en toch op een later moment in een persoonlijk contact over de schreef gaan. Dat de wethouder na dat gesprek aan de journalist een emoticon van een kat-met-schaamrood verstuurt, maakt het erger. De politierechter is dan ook van mening dat de journalist mocht concluderen dat de wethouder hem persoonlijke berichten heeft gestuurd die hij als onbetamelijk en intimiderend heeft ervaren. Daardoor is de werkrelatie wethouder-journalist ernstig verstoord. Die situatie is in belangrijke mate toe te rekenen aan de reacties van de wethouder. Er was daarom sprake van een algemeen belang en dus is er geen sprake van smaadschrift of smaad.

De inmiddels ex-wethouder reageerde als volgt op zijn Facebookaccount:
"Bestuurders vogelvrij verklaard?
Pak politieke bestuurders hard aan als dat nodig is, maar durf ze ook met fluwelen handschoenen te beschermen als zij dat nodig hebben in het belang van het openbaar bestuur.

Vandaag sprak de rechter Marcel Beijer van Almere Deze Week vrij van smaadschrift tegen mij als oud-wethouder in Almere na zware beschuldigingen van seksuele intimidatie op grond van 11 seconden durend broekzakgesprek in 2018. De Ombudsman en de gemeenteraad verklaarde de klacht op seksuele intimidatie ongegrond en de Raad van Journalistiek beoordeelde de vroegtijdige publicatie over de klacht als onzorgvuldig omdat de krant een onderzoek waar ze zelf aan meewerkten waaruit het tegendeel bleek niet wou afwachten. Het Hof had om dezelfde reden vervolging van de journalist bevolen wegens het vermoeden van smaadschrift (art. 261 WvSr). De Officier van Justitie had 2 weken geleden schuldigverklaring geeist zonder strafoplegging.

De uitspraak zal de zaak zelf niet veranderen, gedane zaken nemen geen keer. Beroep is niet mogelijk maar het voelt niet rechtvaardig. Het ging hier niet om strafoplegging maar om een grens trekken tussen enerzijds het belang van persvrijheid op basis van journalistieke waarden en anderzijds het belang van bescherming van de integriteit en goede naam van een gekozen bestuurder in het openbaar bestuur.
De uitspraak ervaar ik uiteraard als een teleurstelling en een klap in het gezicht. Niet alleen van mezelf maar ook in het gezicht van het openbaar bestuur. De overwegingen van de rechtbank leunen zwaar op mijn opmerking over ‘rode oortjes’ doelend op de fractievergadering die avond onwetend nog op dat moment wat Marcel Beijer dacht te horen want dat meldde hij mij niet. Ook lijkt de rechter op een merkwaardige manier de onderzoeksplicht om te draaien door deze bij de bestuurder te leggen in plaats van bij de journalist die de beschuldiging uit. De rechter gaat ook voorbij aan de overwegingen van het Hof en de Officier van Justitie en motiveert niet hoe hij deze punten weegt. Maar nogmaals we moeten het er mee doen en het is zoals het is.
Bestuurders in het openbaar bestuur moeten tegen een stootje kunnen. Hoge bomen vangen veel wind. De media spelen een erg belangrijke rol voor deze wind en houden daarmee het moraal en gedrag in het politiek bestuur scherp. Wangedrag en misstanden moeten in het algemeen belang aangekaart worden, maar daarmee zijn bestuurders nog niet vogelvrij verklaard.
Deze uitspraak van de rechtbank is echter in essentie wel een vogelvrijverklaring want de rechtbank stelt dat het algemeen belang gediend is zelfs wanneer de journalist zelf de enige bron is en zonder verifieerbaar bewijs een zware beschuldiging publiceert tegen een bestuurder die daarvoor nooit vervolgd is of waarover nooit klachten in deze sfeer zijn geuit. Publiceren is volgens de rechter zelfs in het algemeen belang ook al wacht de krant niet op een vooraf overeengekomen onderzoek waaruit het tegendeel blijkt. Journalistieke principes spelen in de afweging van de rechtbank dus geen rol om bestuurders te kunnen beschuldigen.

Wie wil met een dergelijk risico nog het land of de lokale gemeenschap dienen? Het kan in de echte wereld en in de Google werkelijkheid je reputatie fors schaden en raakt niet alleen de bestuurder maar ook je gezin, vrienden en familie.
Deze slag mag dan verloren zijn, maar maak politiek bestuurders niet vogelvrij in het belang van het openbaar bestuur. Pak ze hard aan als dat nodig is, maar durf ze ook met fluwelen handschoenen te beschermen als zij dat nodig hebben wanneer zij zonder bewijs aangevallen worden. De hoop op die fluwelen handschoen bij deze rechter was vandaag tevergeefs."