'Immigratie na Brexit naar kwalificaties, niet afkomst'

De Britse regering gaat plannen introduceren voor het immigratiesysteem dat na de Brexit het vrije verkeer van EU-ingezetenen moet vervangen. Volgens de BBC zet minister van Binnenlandse Zaken Sajid Javid woensdag uiteen hoe Groot-Brittannië "controle over de grenzen terugkrijgt." Hij zal zeggen dat het voortaan gaat over "talent en expertise in plaats van waar mensen vandaan komen."

Een eerder plan van een salaris-eis van 30 duizend pond per jaar (ruim 33 duizend euro) is geschrapt; in plaats daarvan is er geen limiet meer voor de hoeveelheid hooggekwalificeerde personen, zoals artsen en ingenieurs, die het land in mogen.

Wat dan precies 'hooggekwalificeerd' is, zal nog duidelijk moeten worden, want bovenstaand compromis is waarschijnlijk ingegeven door klachten van artsen en verpleegkundigen dat zij die salaris-eis niet eens halen, en in deze groep ontstaan tekorten. Met andere woorden, ook verplegers, en wellicht ook ander zorgpersoneel, zijn straks mogelijk 'hooggekwalificeerd'.

Netto-migratie
Opvallende afwezige in de plannen is het ontbreken van de doelstelling om netto-migratie omlaag te brengen naar minder dan honderdduizend per jaar. Dit cijfer was één van de aanjagers voor de Brexit-stem in het referendum van 2016. De regering zegt echter dat ze nog steeds van plan is om dit "naar de orde van grootte van tienduizenden" te krijgen.

Want hoewel de immigratie vanuit EU-landen sinds het referendum sterk is afgenomen, is die over de gehele linie ongeveer gelijk gebleven. Vooral vanuit Azië zou deze volgens de Britse regering zijn toegenomen.

Geen bevolkingsregister
Immigratiecijfers zijn in het Verenigd Koninkrijk overigens gebaseerd op schattingen, deels via enquêtes en steekproeven bij de douanes. Het land heeft geen bevolkingsregister zoals dat in veel andere EU-lidstaten bestaat. De Britten hebben dit de afgelopen decennia wel geprobeerd in te voeren, maar dat stuit steevast op weerstand.

Het niet hebben van een basisadministratie van personen is vermoedelijk ook de reden dat toenmalig premier David Cameron begin 2016 met nagenoeg lege handen Brussel verliet, na pogingen om migratiehervormingen in de EU doorgevoerd te krijgen. Het ontbreken daarvan maakt het namelijk lastig om het normale EU-immigratiebeheer toe te passen.

Het is onwaarschijnlijk dat de nieuwe Britse immigratieplannen zomaar door de EU zullen worden geaccepteerd. Daarover is ook nog niet eens echt gesproken, want feitelijk is het onderdeel van handelsbesprekingen die nog plaats moeten hebben. De enige overeenkomst die er tot dusver ligt is namelijk een exitdeal, die de regering eerst nog maar eens door het eigen parlement moet zien te krijgen.

Vrij verkeer
Tijdens die exitdeal-besprekingen hebben de overige lidstaten wel steeds benadrukt dat er niet getornd mag worden aan de vrijheden van de interne markt, en daar hoort vrij verkeer van personen bij. Aan dit standpunt zal hoogstwaarschijnlijk niets veranderen als de onderhandelingen over de handelsrelatie echt beginnen. Met andere woorden, als de Britten een vrije-handelsovereenkomst met de EU willen, dan strookt dit niet met plannen om EU-burgers geen voorkeursbehandeling meer te geven als het om immigratie gaat.

Ook andere landen zullen dit soort eisen vermoedelijk op tafel leggen. In het verleden blokkeerde Groot-Brittannië een handelsovereenkomst tussen de EU en India, omdat India ruimere migratiemogelijkheden voor zijn bevolking wilde. Ook nu geeft dit land aan dat immigratie onderdeel zal zijn van toekomstige handelsbesprekingen met het Verenigd Koninkrijk.