GHB veel schadelijker dan gedacht

Flauwvallen tijdens een avondje uitgaan. En daarna gewoon weer door naar het volgende feestje, of een after. Bij het gebruik van ghb hoort het erbij, zo lijkt het. Steeds meer mensen belanden na ghb-gebruik op de spoedeisende hulp, vaak in comateuze toestand. En dat is schadelijker dan gedacht.

Het OLVG is een van de weinige ziekenhuizen die bijhoudt met welke intoxicatie mensen binnen worden gebracht. Tot 2014 waren het nog zo'n vijftig personen per jaar die in ghb-coma binnenkwamen; in 2017 waren dit er al 133. Dat is een stijging van 166 procent. 

'Wanneer zoiets in het openbaar gebeurt, belanden mensen vaak op de spoedeisende hulp', vertelt Femke Grensnigt van het OLVG. 'Wij vinden het al niet eens meer zo heftig omdat we het wekelijks zien. En dat is misschien ook wel de ernst van de situatie.'

Topje van de ijsberg
Maar volgens ghb-onderzoeker Harmen Beurmanjer van verslavingskliniek Novadic-Kentron is dit maar het topje van de ijsberg. 'Het gebeurt meestal thuis. Mensen die langere tijd ghb hebben gebruikt, hebben vaak vele coma's gehad door de jaren heen.'

De drug is zo lastig te doseren dat de kans dat gebruikers in een dergelijke comateuze toestand terechtkomen, erg groot is. Er zijn steeds meer aanwijzingen dat het 'out gaan' veel schadelijker is dan tot nu toe werd gedacht.

'Twee uurtjes wachten'
'Gewoon even twee uurtjes wachten, dan komt het wel goed.' Dat zeiden ex-gebruiker Billy en zijn vrienden tegen elkaar als iemand out ging na een dosis ghb. Want hoewel ze allemaal ervaren gebruikers waren, ging het toch nog regelmatig mis. Nu hij clean is, kijkt hij hier met gemengde gevoelens op terug. 'Op dat moment is dat je wereld. En dan worden dingen normaler dan ze eigenlijk zouden moeten zijn.'

De artsen kunnen weinig meer doen dan de patiënten in stabiele zijligging aan de monitor leggen en ze goed in de gaten houden. Vaak komen ze na een paar uur weer bij. Billy voelde zich dan ook meestal weer prima. 'Misschien dat het dan tijd is dat je weer wat moet nemen, dat zou kunnen.'

Meer schade dan gedacht
Hoewel de gebruikers er dus weinig last van hebben, lijken die coma's toch meer schade aan te richten dan lange tijd gedacht. 'Het heeft een negatieve impact op het langetermijngeheugen en brengt verandering aan in het brein', vertelt Beurmanjer. 'En dat is wel een zorgelijk teken. Ook als je dus niet verslaafd bent, kun je schade oplopen.' Een ander gevaar van ghb is de grote kans op verslaving.

Daar weet Billy alles van. Hij gebruikte al langere tijd xtc en cocaine toen hij zijn eerste buisje ghb in handen kreeg. Het beviel meteen goed. Een lekker los gevoel en geen kater de volgende dag. 'Tot ik op een dag naar mijn werk ging en mijn flesje thuis vergat. Ik kwam met trillende handen aan.' Hij had onthoudingsverschijnselen; lichamelijk was hij na een paar weken GHB-gebruik al zwaar verslaafd. 'Ja, dat ging heel vlug', kijkt hij nu terug.

Laatste hoop
Als hij dan ook nog uit zijn woning wordt gezet, is de bodem bereikt. 'Ik klopte bij familie en vrienden aan, maar die zeiden "sorry, we kunnen je niet helpen, je bent veel te verslaafd".' Hij probeerde voor de zoveelste keer zelf te stoppen, maar tevergeefs. In een kliniek afkicken was zijn laatste hoop. Daar wordt de dosis ghb langzaam afgebouwd.

In een keer stoppen is bij het gebruik van GHB namelijk zelfs gevaarljk. Beurmanjer: 'Mensen krijgen het om de twee à drie uur toegediend en daarmee worden ze langzaam niet meer afhankelijk van GHB.' Als dat niet zo zou worden afgebouwd gedurende een week of twee kunnen mensen namelijk in een psychose belanden. 

Terugvallers
Maar na de afkickperiode - die Billy 'verschrikkelijk' noemt - begint het eigenlijk pas. 'Je moet alles weer gaan opbouwen. Je moet weer naar de winkel of naar een verjaardag. En dan over koetjes en kalfjes praten. Ik zag daar als een berg tegenop.' Beurmanjer ziet dit vaker: 'Mensen hebben jarenlang niet verder dan twee uur vooruit gekeken, naar hun volgende buisje ghb. Opeens moeten ze nadenken over de verdere toekomst.' Het terugvalpercentage ligt dan ook hoog na een ghb-verslaving. De helft houdt het niet vol.

Maar Billy weet de verleiding nu al zeven jaar te weerstaan. Hij werkt inmiddels als ervaringsdeskundige bij de afkickkliniek. 'Ik zie heel vaak mensen die het niet redden. Ik zou willen dat ik een trucje voor ze had, maar dat is er niet. Je moet het uiteindelijk toch zelf doen.'

Toch denkt Beurmanjer dat door onderzoek en ervaring steeds meer duidelijk wordt over de goede behandeling van een GHB-verslaving. Als Billy nu even wil vluchten uit de werkelijkheid, pakt hij zijn Playstation. Ik denk dat ieder mens daar af en toe behoefte aan heeft. Maar de ene uitvlucht is gelukkig wat onschuldiger dan de ander.'