Op weg naar censuur

Sociale media die haatdragende berichten niet snel genoeg verwijderen, kunnen in Duitsland straks beboet worden. Als er sprake is van overduidelijke haatberichten (‘De Hare Krishna moeten het land uit’) moeten deze binnen een dag vanaf het moment waarop ze zijn gemeld verwijderd zijn, is het wel een haatdragend bericht maar wat minder duidelijk (‘Zo dapper hoe jij er niet om geeft wat je aantrekt!’) dan moet het binnen een week van melding zijn verwijderd. Bij het beslissen of iets een haatbericht is krijg je als bedrijf geen hulp, maar als achteraf bij controle de rechtbank een onverwijderd bericht toch haatdragend acht, zit je vast aan de boete. En die boetes kunnen per gemiste kans om iets weg te halen oplopen tot 50 miljoen euro.

Wanneer is iets een haatdragend bericht?

De nieuwe wet maakt verschil tussen een overduidelijk haatdragend bericht, en een minder duidelijk, maar toch echt wel haatdragend bericht. Maar wat voor de één overduidelijk haatdragend is, is dat voor de ander niet. Wat gaat te ver? Mogen er grappen gemaakt worden over controversiële onderwerpen? Wanneer verandert iets van een grap in een statement? Wie beoordeelt dit? En als we het over de ‘overduidelijk’ categorie al niet eens kunnen worden, hoe gaan we dan ooit consensus bereiken over de niet ‘overduidelijke’ haatberichten?

Wie maakt de melding?

In principe kan iedereen die zich aan een bericht op social media stoort een melding doen. Het is al vaker gebleken dat niet iedereen op het internet even tolerant is jegens de meningen van anderen, en dat veel mensen ook weinig scrupules hebben over het rapporteren van andere meningen als hate-speech. Het zal niet voor het eerst zijn dat controversiële sprekers onder groepsdruk de mond gesnoerd worden. Alt-right spreker Milo Yiannopoulos werd van Twitter verwijderd vanwege controversiële tweets over Ghost Busters-ster Leslie Jones, en Youtube-streamer PewdiePie verloor alle sponsoring voor z’n video’s door een verkeerd begrepen grap [context]. Wat voor de één humor is, is voor de ander haatdragend, maar er worden nou eenmaal geen meldingen gedaan dat iets super grappig is. Ongeacht hoeveel mensen géén aanstoot nemen aan een uitspraak of video, bij een melding zal iemand moeten kijken of de boodschap mag blijven staan.

Overload

Maar wie gaat dat bekijken? Je kunt je afvragen of er überhaupt een afdoende morele entiteit bestaat om deze beslissing te maken, maar zelfs al vind je die is het maar de vraag of die, binnen een dag, alle gemaakte meldingen grondig kan beoordelen. Ik kan vandaag met mijn vrienden besluiten dat we genoeg hebben van Ruth Jacot, en alle video's met haar naam flaggen als haatdragend. Dan mag iemand dus al die video's gaan kijken om te zien of er daadwerkelijk iets haatdragend in voorkomt. Doe je dit niet en blijkt er toch wat tussen te staan; 5 tot 50 miljoen euro boete. Je hebt geen tijd om alle video's te bekijken, maar kan ook de boete niet riskeren, dus wat rest je? Uit voorzorg maar de berichten verwijderen. Et voilà: censuur. George Orwell zou er trots op zijn.

‘Deze column werd geschreven door Maarten van schrijverscollectief Kaf.